Pitong (7) na Tula para sa mga Manggagawa at Maralita

I.Papuri sa lakas-paggawa

Kasingkinang ng araw

ang kislap ng paghataw;

sa bisig nagkabuhay

pagsilang ng salaysay. #

II.Eton

Para sa kanila, ang araw na iyon,
Enero 27, 2011, ay isang aksidente lamang;
isang buhol na napigtas sa karaniwang
pagbabanat ng araw.
Napatid ang gondola at bumulusok tayo
sa sanga-sanga ng iskapolding
na gulugod ng itinatayo nating lunsod.

Joel Avecilla,
Michael Tatlonghari,
Celso Mabuting,
Kevin Mabunga,
Benbon Cristobal.

Ngunit hindi aksidente na tayo’y ganito:

tinatakal ng orasan,

kinukutsara ng tanghalian ang ating lakas

pinapalitadahan ang ating katauhan
ngunit laging kulang ang salop.
Dahil itinutulak tayo

sa pagmamadali’t dupikal ng batengteng;

hindi nila inireremit ang ating SSS;
at ang 404 piso dapat na arawang sahod
ay tinitipid, inuumit 

upang tulad ng bloke-blokeng semento

ay maging matibay na gusali sa bulsa ng kapitalista.

Hindi aksidente

na tayo’y bumulusok sa ating libingan.

Tisoy Perez,
Vicente Piñion,
William Bañez,
Jaykie Legada
Jeffrey Diocado.

Hindi aksidente
o kapritso ng kasaysayan ang ating tadhana
kundi itinatakda, pinahihigpit ng sakal
ng makina at pihit ng granahe.

Kung kaya dahil hindi tadhana,
nasa atin ang pagguhit; ang pagtukoy sa krokis.
Sinusukat natin sa balikat at biyas ang lawak ng lungsod
at kahit ang kanyang sinisinok na buntonghininga
tulad ng mga umaga na nagkakape tayo

at nakatanghod

tinatanaw ang paghahatid sa yapak

kung saan muli hahantong ang apak

upang pagbalik sa bahay, at sa minamahal,

ay may ngiti -- kasingkalansing ng ating hawak na barya –

ang ngiti nating ipapasalubong.
Kahit nasa ating balikat ang bigat ng syudad,
gumagaan ito dahil sa anak na naghihintay ng kalong at buhat.
Huwag kaming kalimutan.

Tisoy Perez,
Vicente Piñion,
William Bañez,
Jaykie Legada
Jeffrey Diocado.

Dahil dugo namin ang nagpapatibay
sa muhon
sa pader

at kisame ng nagtatayugang gusali at kondominyum.

Buhayin ang aming alaala sa mga panawagan:
Itaas ang sweldo!
Katatagan sa paninirahan!
Kalayaang mabuhay nang marangal!
Huwag nyo kaming kalimutan dahil muli kaming babalik.

Joel Avecilla,
Michael Tatlonghari,
Celso Mabuting,
Kevin Mabunga,
Benbon Cristobal.

Dahil tulad ng abo na nakalagda sa aming noo,

papagaspas ang uwak na nakahapon sa aming balikat;
tutukain ang kawayan habang pasingkad sa alapaap

upang magtiyap at bumalik ang heograpiya ng lawas

tulad ng kung paanong

ang mga nawala’t ninakaw sa amin
ay makikita namin sa takdang araw
na kumakatok sa aming tarangkahan --
nakahain sa lamesa’t kusina
o nakasuksok sa malambot na unan ng aming himbing
sa pagtulog at paghabi ng dakilang panaginip

laluna’t hugis singkaw

ang buwan sa banig ng mga bituin.

Pagbuksan nyo kami.

Ngunit kung ayaw kaming patuluyin
kami’y magiging ligaw na hangin,
bibikig sa inyong paglunok at lalamunan;
hihiwa’t pupuwing
sa inyong nakamulagat na pagmamasid at titig.

Kung kami man ay maligaw,

hindi kami matutulad sa dilang lansangan ng Babel.

Ihahatid kami pabalik ng aming kabataan.

Dahil sa bisig nito,

nakadugtong ang aming apdo at likaw,

nakasingkaw din sa mapa ng aming hinagap:

tulad ng mga kalyehon na sa lansanga’y nakaugat

pumipintig sa aming kalyuhing palad. #

III.Lyka Eman

Ano ang kahulugan ng pagbabalik-tanaw

sa ika-38 taon ng deklarasyon ng Batas Militar?

Itanong natin kay Lyka Emam, 32 taong gulang

at buntis ng pitong buwan.

Setyembre 8, bandang ala-sais ng gabi,

dumating ang MMDA Sidewalk Clearing Operations Team

sa kanyang bangketa sa Kaunlaran Extension,

Manggahan-Litex, Commonwealth Avenue.

Kinumpiska nila ang kariton ni Lyka kung saan itinitinda niya

sa bangketa ang asin. Nagmakaawa siya na itigil. Pero

pwersahan pa rin nilang inagaw ang kanyang tinda

at tsaka sinipa ang kariton na sumalpok naman sa kanyang tiyan.

Kinagabihan, dinugo si Lyka. Gumapang sa kanyang hita

ang banta at pangamba. Sakay ng taxi, isinugod siya

sa ospital pero clinically dead na nang tingnan ng mga duktor.

Tanungin natin si Lyka tungkol sa Batas Militar.

Totoo. Hindi na siya makakasagot.

Pero ang kanyang pagkamatay ay nangungurot;

asin na nakabudbod sa sugat ng alaala

na hindi natin alam kung kailan maghihilom:

na sa gilid ng lungsod,

isang ina ang ninakawan ng hanap-buhay

isang ina ang ninakawan ng sanggol sa sinapupunan

isang ina ang ninakawan ng kinabukasan.

Sino ang hindi luluha ng asin

at mapapamura sa ibinabantayog na lansangan ng kaunlaran

kung may naulilang kariton

kung ang mga asin ay naipong luha ng dagat

sa ating madilim na panahon?

Tinatanong tayo ni Lyka: ano ang kahulugan

ng ika-38 Taon ng Deklarasyon ng Batas Militar? #

IV. ABS-CBN Fireworks Display

Sumirit ang mga kwitis at pailaw

sa pinakarurok na maaabot,

tulad ng ganansya at network rating

na kumikinang sa financial chart at report.

Bumagsak ang mga patpat

sa kubol ng mga manggagawang nagpipiket

dahil tinanggal sila sa kanilang trabaho.

Ngunit hindi sapat ang mga patpat

kahit man lang panggawa ng saranggola

para sa kanyang hikaing anak na nasusulasok

dahil sa naiwang amoy at usok. #

V.Jan-jan

Hindi ba’t maraming kompanya ang hindi

nagbibigay ng tamang pasahod at minimum wage?

Nakanino ang mas malaking kita?

Sino ang mas naaaliw?

Nakakagawa ng walong pares na sapatos

ang isang manggagawa sa pabrika at kumikita siya

ng humigit-kumulang P400 piso sa isang araw.

Kung itatantos ang kanyang kinita

sa kanyang lakas paggawa na binayaran,

magkano kapag ibinenta sa megamol ang walong sapatos?

Sino ang mas kumita?

Sino ang mas naaaliw?

Matapos mag-ingles-ingles, sumusweldo

ng ilang daan sa isang araw ang nasa call center.

Pero magkano ang kita ng dayuhang kompanya?

Sino ang mas kumita?

Sino ang mas naaaliw?

Ano ang gagawin sa mga nag-iiingles

pagkatapos ng anim na buwan?

Kumikita ng milyon

ang mga nakakurbata sa Makati.

Sino ang mas kumikita?

Hindi ba’t mas naaaliw ang mga bossing

na nasa korporasyong multi-nasyunal?

Dumadagsa sa bansa

ang mga sundalong militar ng Kano

at pinagpapraktisan ng pasabog

at barilan ang ating kalikasan.

Hindi ba minumura ang ating kalikasan?

Binomba ng U.S. at Allies ang Iraq at Libya,

sino ang kumita sa mga armas pandigma?

Sino ang kikita sa langis at mantika?

Sino ang mas naaaliw?

Hindi ba minumura

ang soberanya ng mga taga-Libya?

Minura ni Willie

ang batang si Jan-jan at tsaka binigyan ng pera.

Pero sino ang mas malaki ang kita

habang minumura ng kahirapan ang iba?

Hindi ba’t ang mga mogul na nasa media?

Hindi ba minumura ang ating lakas-paggawa?

Hindi ba tayo minumura ng kahirapan?

Hindi ba tayo minumura ng sistemang naghahari-harian?

Hindi ba tayo minumura ng mga kapitalista?

Hindi ba tayo minumura ng imperyalista? #

VI.San Roque

Kaninang umaga, dinemolish ng pinagsama-samang pwersa

ng Metropolitan Manila Development Authority (MMDA) at QCPD

anti-riot team ang mga naninirahan sa Sitio San Roque,

Barangay Bagong Pag-asa, Quezon City.

Ayon sa mga ginoo’t kagalang-galang, binabawi lamang

daw nila ang lupa ng pamahalaan na iligal na inokupahan

ng mga nasabing residente.

Ilang tanong lamang mga ginoo’t kagalang-galang:

Hindi ba kabilang sa publiko ang mga residente na inyong pinalalayas?

Kung deka-dekada na silang naninirahan dito, sila ba ay

pugad ng iligal kaya pinalalayas nyo nang mas mabilis pa sa alas-kwatro?

Kung mula sa demolisyon at guho itatayo nyo ang central business,

kanino ba ito nakasentro? Saan nakatungtong ang ganitong asenso?

Hindi ba sa mga tulad nilang hanggang noo ang utang

at nakakaraos sa buhay isang kahig isang tuka araw-araw?

Hindi kaya habang nagwiwindow-shopping ang karamihan,

walang mahagilap na hanapbuhay ang inyong mga pinagtabuyan;

kulay putik ang tubig na galing sa poso;

hindi makapag-aral ang kanilang mga anak

dahil malayo sa eskwelahan;

at binubunot din sa kanilang komunidad

ang kultura at kasaysayan?

Sino ang nakikinabang sa kaunlaran?

Sino ang nasasagasaan sa sangandaan

ng nagbubunong-brasong dambuhalang kapital

at katwirang magkaroon ng matinong matitirahan?

Kung hinahanap nyo ang katwiran sa itatayong edipisyo,

mga kagalang-galang at ginoo,

tingnan nyo ang kahulugan ng di mabundat-bundat na kapital:

sa malawak na parking area na semento at espasyo

ang inyong mga higanteng tubo ay pinupulot nyo na parang

sinasamyo nyo sa tanghaling tapat ang bulaklak ng katuray. #

VII. Panunumpa ng Manggagawa Para sa Ligtas na Pagtatrabaho

Ako ay manggagawa
tungkulin ko ang magtrabaho
nang pinakamatapat at pinakamahusay
sapagkat ito ang pinagkukuhanan ng aking kabuhayan
para sa aking sarili, pamilya at mahal sa buhay.
Dahil dito
lagi kong iisipin at isasaalang-alang
ang aking kaligtasan,
kapakanan at kabutihan
ganundin ng aking mga katrabaho at kasama.
Iingatan ko ang aking mga gamit,
magiging masipag,
pantay at makatarungan sa lahat.
Hindi ko gagamitin
ang anumang pagkakataon
upang magsamantala ng kapwa manggagawa.
Sisikapin kong paunlarin
ang aking talino,
kakayahan
at lakas ng katawan
upang maging sulit ang buong araw.
Ipaglalaban ko ang aking karapatan
na laging maging ligtas sa trabaho
anumang panahon.
Higit sa lahat,
ipaglalaban ko
ang pagkakaroon ng makatarungang sahod
dahil ang kaligtasan sa trabaho
ay nangangahulugan din
nang makatwiran
at makataong pamumuhay
bilang isang Pilipino.
Sa lahat ng ito,
nawa’y patnubayan ako
ng Dakilang Manggagawa at Manlilikha. #

(Panunumpang babasahin para sa paggunita ng Workers Memorial Day 2011 ngayong Abril 28.)

-Richard R. Gappi
Angono 3/7 Poetry Society Inc.
11:35AM, Miyerkules, 27 Abril 2011
Angono, Rizal, Pilipinas

(Disclaimer: Ang mga litrato ay hindi pag-aari ng may-akda. Ito ay halaw lamang sa Google. Inilangkap ang larawan sa orihinal kong tula upang makapag-ambag sa visual na imahen ng tula.)